มุกดาหาร นำเรือประวัติศาสตร์รับเสด็จกรมพระยาดำรง ราชโอรสรัชกาลที่ 5 ตรวจราชการภาคอิสาน 56 วัน แสดงในลำน้ำโขง

งานแข่งเรือมุกดาหารไทย – ลาว กำหนดวันที่ 27-29 ตค. 66 พร้อมนำเรือยุคสมัยรัชกาลที่ 5 นามเรือนางมณฑล ออกแสดงแสนยานุภาพ เป็นเรือรับเสด็จเสนาบดีกระทรวงมหาดไทย ราชโอรสรัชกาลที่ 5 เสด็จตรวจราชการภาคอิสาน (มณฑลอุดร, มณฑลร้อยเอ็ด) นาน 56 วัน ประทับบนเรือมณฑลล่องแก่งในลำน้ำโขงจากธาตุพนมมายังเมืองมุกดาหาร เมื่อวันที่ 20 มค. 2449

นายศศิพงษา จันทรสาขา นายกสมาคมเครือข่ายมุกดาหารเมืองสามธรรม ลูกหลานทายาทจันทรสาขา อดีตเจ้าเมืองมุกดาหาร เปิดเผยว่า ตำนานเรือนางมณฑล ในยุคสมัยราชการที่ 5 สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ พระราชโอรสพระองค์ที่ 57 ในพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 5 และเป็นพระองค์เดียวที่ประสูติแต่เจ้าจอมมารดาชุ่ม เมื่อวันที่ 21 มิถุนายน พ.ศ. 2405 เป็นพระราชโอรสพระองค์ที่ 57 ตำแหน่งทรงเป็นเสนาบดีกระทรวงมหาดไทย สมัยรัชกาลที่ 5 ได้เสด็จตรวจราชการภาคอิสาน ตั้งแต่วันที่ 15 ธันวาคม พ.ศ. 2449 ถึงวันที่ 7 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2449 (ในสมัยนั้นเดือนสิ้นปีของไทยยังคงเป็นเดือนมีนาคม) รวมเวลาทั้งสิ้น 56 วัน การเสด็จในครั้งนั้นส่งผลให้เกิดการปรับปรุงการปกครองส่วนภูมิภาคให้อยู่ในแบบแผนเดียวกันทั่วพระราชอาณาจักรไทย โดยแบ่งโครงสร้างการปกครองออกเป็นมณฑลเทศาภิบาล จังหวัด อำเภอ ตำบล และหมู่บ้าน

เรือมณฑลเป็นเรือประวัติศาสตร์คู่บ้านคู่เมืองมุกดาหารมาตั้งแต่ วันที่สมเด็จกรรมพระยาดำรงราชานุภาพ ได้ประทับเรือมณฑลออกตรวจราชการในภาคอิสาน ประมาณ 117 ปี (ขุดเรือเสร็จในปี 2436 ถึงปี 2566 มีอายุ 130 ปี) ปัจจุบันเก็บรักษาไว้ที่วัดศรีสุมังค์ ต.ศรีบุญเรือง อ.เมือง จ.มุกดาหาร เป็นเรือขุดจากต้นตะเคียนทั้งต้น มีความยาว 20 เมตร กลางลำเรือกว้าง 1.20 เมตร จุฝีพายได้ประมาณ 45 คน เป็นที่เล่าขานกันว่าเป็นเรือที่สวยงามที่สุดในยุคนั้น ตามประวัติลงแข่งชนะเลิศในลำน้ำโขงมาตลอด

พระยาศศิวงศ์ประวัติ (เมฆ จันทรสาขา) เจ้าเมืองมุกดาหารคนสุดท้าย ดำรงตำแหน่ง เจ้าเมืองระหว่าง พ.ศ. 2430-2441 ดำรงตำแหน่งจางวางกำกับราชการเมืองมุกดาหารและกรมการพิเศษจังหวัดนครพนม พ.ศ. 2442-2460 ได้ชักชวนชาวมุกดาหารนำต้นตะเคียนที่งดงามสูงใหญ่ที่สุด จากดงบังอี่ (อ.ดอนตาล ต่อเขต อ.นิคมคำสร้อย จ.มุกดาหาร) นำมาขุดถากเป็นเรือ เสร็จประมาณ พ.ศ. 2436 ตั้งชื่อว่า “เรือมณฑล” เป็นเรือรับเสด็จเมื่อสมเด็จพระเจ้าบรมวงษ์เธอ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ เสนาบดีกระทรวงมหาดไทยเสด็จมาตรวจราชการภาคอีสาน (มณฑลอุดร, มณฑลร้อยเอ็ด) ซึ่งพระองค์ได้ประทับบนเรือมณฑล เพื่อล่องแก่งในลำน้ำโขงจากธาตุพนมมายังเมืองมุกดาหาร เมื่อวันที่ 20 มกราคม พ.ศ. 2449

นายศศิพงษา จันทรสาขา ลูกหลานทายาทจันทรสาขา กล่าวปิดท้ายว่า งานแข่งเรือออกพรรษาสองฝั่งโขงไทย-ลาว จึงได้นำเรือโบราณนามเรือนางมณฑล ลงน้ำเพื่อแสดงแสนยานุภาพของเรือแข่งเรือรับเสด็จที่ใช้สัญจรในยุคสมัยนั้น ให้ชาวเรือ ประชาชนและนักท่องเที่ยวได้ชื่นชมในแม่น้ำโขง จึงขอเชิญชวนทุกท่านร่วมชมเรือขุดโบราณที่น่าจะเหลือเพียงไม่กี่ลำบนโลกนี้ ในงานแข่งเรือออกพรรษาสองฝั่งโขงไทย-ลาว ช่วงระหว่างวันที่ 27-29 ตค. 2566 ณ ริมฝั่งแม่น้ำโขงบริเวณตลาดอินโดจีน ++++